"Kippenvel"

Het boek, vertaald door Els Hekkenberg, vertelt het verhaal over een Frans dorp, omringd door bergen, waarvan alle mannen in 1852, onder het presidentschap van Karel-Lodewijk-Napoleon Bonaparte, zijn weggevoerd. Het beschrijft op sublieme wijze de hunkering van de vrouwen naar een man en nageslacht. En als er een man komt hoe daarin door alle vrouwen wordt geanticipeerd. Het was voor het eerst in mijn leven dat ik kippenvel kreeg, emotioneel werd en diep geraakt. Zoiets had ik nog nooit bij geen enkel boek (proza, poëzie, literatuur, etc.) ervaren. Zo mooi, poëtisch, ritmisch, stijlvol, gevoelig, etc. beschreven. Woorden schieten mij te kort.

"Die heerlijke vraag is mooi om in je hoofd rond te laten spoken."

Soms wordt je geattendeerd op een titel en denk je na het gelezen te hebben; 'Wat jammer dat zo weinigen dit lezen. Wat missen veel mensen toch veel'. Enkele weken geleden attendeerde Els M. Hekkenberg mij op een boekje dat zij vertaald heeft uit het Frans: 'De zaaier. Een onwaarschijnlijke en persoonlijke getuigenis'. Een waar gebeurd verhaal en opgetekend door de schrijfster Violette Ailhaud. Een pareltje.

Het is 1852 en als een reactie op een republikeinse opstand worden uit een klein afgelegen dorpje alle mannen opgepakt. Het dorpje is vanaf dat moment zonder mannen. Hoe verder leven en hoe verder bestaan?

Ailhaud maakt dit een tweede keer mee in de Eerste Wereldoorlog. Ook dan wordt haar dorp ontdaan van alle mannen. Hoe tragisch kan dit zijn en Ailhaud gaat haar ervaring uit 1852 op schrift stellen.

Het onwaarschijnlijke schuilt hem in het feit dat de vrouwen in het dorpje besluiten dat als er een man komt, hij gedeeld zal worden: 'Op een dag zou er een man komen ... en die zouden we moeten delen, om leven in onze buiken te brengen.' En alzo geschiedde. Er kwam een man.

Het persoonlijke is dat Violette Ailhaud de eerste vrouw is die de man ontmoet en de afspraak is dat zij hem dan als eerste zal beminnen. Het wonderlijke is dat ze onmiddellijk voor hem valt en verliefd wordt. Wat mij aanspreekt is natuurlijk de zin: 'Voor mij kan een man die leest alleen maar een goede man zijn.' De liefde zit diep bij Violette, maar minder diep bij de man. Op een bepaald moment komen er meer mannen in het dorp en dan trekt de zaaier verder en verlaat Violette.

'De Zaaier' is een bijzonder boekje. Kort en het leest ook nog eens snel door de vlotte vertaling. In een uurtje ben je door het boekje heen en speelt die wonderlijke vraag door je hoofd: een man delen met alle vrouwen in een dorp? En tegelijk denk je: waarom niet? Het voortbestaan is in het geding. Het onwaarschijnlijke geeft een ongemakkelijk gevoel, maar blijft nagalmen: 'Waarom niet?'

Snel bestellen en lezen. Die heerlijke vraag is mooi om in je hoofd rond te laten spoken.

Que représente cet élément ? Quelles sont ses caractéristiques ? Décrivez l'élément pour captiver l'attention de vos visiteurs...

"toch ben ik blij met dit boekje omdat het stof tot nadenken geeft."

Het is mij opgevallen dat als een vrouw iets schrijft, zij er altijd bij vertelt hoe zij zich voelt bij wat er gebeurt of zou kunnen gebeuren. Dit is een extreem voorbeeld: van de 24 bladzijden tekst gaan er 18 over wat de schrijfster voelt en denkt, en 6 over de gebeurtenissen.  Het lijkt een beetje op Dostojewski. Daarom heb ik het ook aan mijn Russische vrouw laten lezen, maar die blijkt helemaal geen Dostojewski fan te zijn en dit boekje sprak haar evenmin aan. Mij viel vooral de sterke (taboeloze)  kinderwens van die groep vrouwen op, zou dat algemeen zijn? Ik vind de plot intrigerend, knap van een groep vrouwen om op voorhand afstand van exclusiviteit te doen en knap om dat vol te houden. Ik denk dat er een spannende film van te maken valt, maar dan zal die niet op dit boekje lijken. Ook al ben ik geen fan van deze emotionele schrijfstijl, toch ben ik blij met dit boekje omdat het stof tot nadenken geeft.

"Goed gezaaid"

Dit korte waargebeurde historische verhaal lees je in een ruk uit. Het van oorsprong Franse boekje is aangenaam vertaald. Historische gebeurtenissen worden goed uitgelegd. De illustraties laten je het verhaal nog meer beleven. In Frankrijk draait op dit moment de verfilming, dus nu wachten we op de vertaling daarvan en hopelijk komt het verhaal dan ook gauw in de Nederlandse bioscopen.

DvantE, vrouw, 55 jaar

"Mijn advies is: multiple inslaan en cadeau geven aan vriend en vijand!"

Boekbespreking DE ZAAIER  

Auteur Violette Ailhaud

Het boekje, in een prachtige uitvoering en voorzien van rake, stemmige illustraties, begint met een voorwoord d.d. 19 juni 1919 door de schrijfster, dan 84 jaar oud, die heeft besloten te vertellen over wat er na de winter van 1852 in haar afgelegen en moeilijk bereikbare dorp Poil in de Provence, dat zojuist voor de tweede keer in zeventig jaar tijd al zijn mannen in één klap heeft verloren door represailles van ‘de Republiek’, grondig, zoals men koren wegmaait. De vrouwen moesten hun hele bestaan nog mee.

De novelle is dus geschreven door een vrouw, die als hoofdpersoon geen moment de indruk maakt, oud te zijn. Ze is 17, wanneer ze haar relaas aanvangt, dat vanaf het begin heel Frans overkomt, wat geen manco is van de vertaalster, integendeel.

Rationeel en sensitief overleggen de vrouwen na het verstrijken van maanden wat te doen indien er ooit een man in hun vereenzaamde dorp zou arriveren. Allen werken ze op het land. Ze komen tot een gezamenlijke overlevingsstrategie, vastgelegd in enkele regels en gebaseerd op de diepe roep uit hun lichaam en de wetten waaraan dat schatplichtig is, met als tweede belang zijn werkkracht en tenslotte zijn aanwezigheid. Nimmer zijn liefde!

Het is geen ‘en toen en toen’ geschiedenis. Niet alles wordt meteen verteld, maar is ingebed in een volgorde die heel natuurlijk overkomt en regelmatig tot verrassingen leidt.

Als uiteindelijk die ene man werkelijk in het vrouwendorp verschijnt, moeten de afspraken gestand worden gedaan. Ze staan te hooien in het veld en buigen zich bij zijn naderen allen over hun werk. De man komt dichterbij en raakt Violette aan. Violette is op slag verliefd, maar houdt hem de hooivork voor, die hij aarzelend aanpakt. Hij neemt deel aan de arbeid.

Ze brengen hem onder in een kleine schapenstal aan de rand van het dorp. Hij blijft, zonder dat erover gesproken wordt.  Aan Violette de taak om hem elke avond zijn souper te brengen. Hij is hoefsmid, heet Jean en heeft boeken. Zij houdt van boeken, door haar vader. Haar verweduwde moeder glimlacht. Aan haar dochter ziet ze, dat haar taak als moeder is volbracht.

Verder in de loop der tijd voltrekt zich wat gebeuren moest, een feest van verrukking.

Daarna gaat alles heel snel.

Violette houdt zich aan het vrouwenpact en Jean neemt de taak op zich, met genoegen. Maar zonder liefde, want die bewaart hij voor haar en voor hem.

Jaren later staan er opeens twee mannen op het dorpsplein. Violette’s tweede kind was al zes maanden en vier van haar lotgenoten hadden ieder hun kleintje. Na deze twee mannen zijn er nog meer gekomen, en toen vrouwen, en toen kinderen. Op een avond aan het einde van de zomer pakte Jean zijn spullen: “Morgen ga ik weer op weg.” Violette zei niets, huilen kon altijd nog. Ze glimlachte en genoot van haar man tot het ochtendgloren, net als de eerste keer. Het leven ging door.

Hier aan het einde krijgen we terloops een wijze les mee, die veel mensen wel nooit zullen vatten. Het hele manuscript is de getuigenis van een prachtig karakter, zichzelf niet ontziend, diamanthard en eerlijk tot op het bot, maar ook ontroerend sensibel.

Tout court is “DE ZAAIER” een fraaie exegese van het vrouwelijk verlangen, boeiend van begin tot eind en een voorbeeld van feminisme avant la lettre!

Mijn advies is: multiple inslaan en cadeau geven aan vriend en vijand!

EWM, man, 77 jaar

"Nu dus de Nederlandse vertaling: een waar cadeautje!"

Ik kende het authentieke verslag al van de gebeurtenissen die het leven bepaalden van Violette Ailhaud en vele andere vrouwen. Prachtig en opzienbarend. Wat was ik onder de indruk bij de eerste lezing in het Frans. En nu is dit juweeltje van vertelkunst en poëzie in het Nederlands vertaald. En hoe! Het heeft me weer gegrepen.

Het verhaal heeft deze in 1918 84-jarige vrouw uit de Provence met opzet in het Franse geschreven en niet in het Provençaals, om het ook buiten de regio te verspreiden. Nu, dat is gelukt. Er is een prachtig stripboek en er zijn tal van toneelvoorstellingen van gemaakt en pas is ook de film uitgekomen, die verhaalt van Violettes levensgeschiedenis en de verregaande effecten die een oorlog kan hebben.

Nu dus de Nederlandse vertaling: een waar cadeautje! Al lezende ben ik weer in 1852, in Violettes dorp, afgesloten van de buitenwereld, waar nog slechts vrouwen wonen, na het bloedige verzet tegen de monarchie. Vrouwen die zich geamputeerd voelen want - leven zonder jong leven - is geen leven. Als de eerste man over de bergen nadert, voel ik me Violette. Die spanning, zo prachtig beschreven, wat er misschien gebeuren gaat… Haar gedachten en gevoelens en hoe moet het met de andere vrouwen. Verdriet en vreugde.

Als de novelle uit is, blijft er een gemoedsrust in je achter dat je zelf wijzer bent geworden. Heel knap en heel ontroerend.

Antonia, vrouw, 69

"Een boekje dat geschreven is als kunst, waarbij de aanwezige tekeningen dit boekje tot een meesterwerk maken. "

Na een vermoeide dag, mocht ik ontvangen het boekje, De Zaaier, vertaald door Els Hekkenberg, van oorsprong geschreven door Violette Ailhaud. Een boekje dat me terugbrengt in de tijd, 39 jaar om precies te zijn, in Duitsland wel te verstaan, waar ik dit boek onder ogen kreeg. Nu kan ik me niet precies alles letterlijk herinneren, maar wel dit: het was een aangrijpend verhaal!

En zo kreeg ik gisteren het boekje in de brievenbus, een beetje verbaasd door zijn kleinschalige gestalte, verrast door de vrolijke kleuren van de omslag, die me doen begrijpen dat mijn geheugen me in de steek gelaten heeft. Wel heel treffend bij de inleiding, het drama, onvoorstelbaar leed, geleden, door alle betrokkenen, om uiteindelijk te beseffen dat de straf voor de overlevende weduwen en aan de andere kant de kracht!, het plan!, het idee, zo vaak geboren wordt uit de diepste ellende, als een wereld ondergaat en in dit geval een heel dorp,

Dat maakt het lezen van De Zaaier, zeker gezien de nog steeds strijdende vrouwen en mannen voor vrouwenrechten, een boek die niet over het hoofd gezien mag worden, en misschien zelfs als verplichte kost op middelbare scholen geplaatst zou moet worden!

Omdat dit boekje de kracht weergeeft over leven, zonder dit waren we uitgestorven, dood! Een scenario werd geboren, een toneelstuk, een opvoering waar je als toeschouwer naar kijkt om dan te beseffen dat het echt heeft plaatsgevonden!

Ik duik nu in het boek en hoop terug te vinden wat ik ooit heb gelezen, want nu in het Nederlands. Een boekje waar je doorheen reist, waarin je meegesleurd wordt in de diepste verlangens, dromen, wensen van een vrouw, waarbij je angstig wordt als het verhaal ophoudt, alsof het boekje je uit de handen glipt, het verhaal je wordt ontnomen. Een boekje dat geschreven is als kunst, waarbij de aanwezige tekeningen dit boekje tot een meesterwerk maken.

Ik heb het boek nu gelezen en ik word met vraagtekens overstelpt. Dat is wat je eigenlijk kunt stellen. Dat je overstelpt wordt door zo veel vragen, zo veel emoties, en dat die in zo’n kort geschrift neergeschreven kunnen worden. 

​

Felix Meihuizen, man, 67 jaar.

"Dit raakt de essentie van hun bestaan: de continuïteit van het menselijke leven."

De Zaaier (L’homme semence) - Violette Ailhaud

Uit het Frans vertaald door Els Hekkenberg

Een authentiek document van een tragedie in een gesloten leefgemeenschap in de Provence.

Het verhaal speelt zich af in het midden van de 19e eeuw in een periode van revolutionaire en Europese oorlogen. Ook het dorp van de schrijfster wordt hierdoor getroffen en zij doet verslag van een tragische belevenis. Alle mannelijke inwoners worden als gevolg van een revolutionaire oorlog uit het dorp weggevoerd. Alleen vrouwen en kinderen blijven achter. De mannen keren niet terug.

Toch wil deze dorpsgemeenschap blijven leven, maar zonder mannen kan dit niet. De schrijfster vertolkt in een authentiek verslag haar gevoelens en die van haar vrouwelijke lotgenoten.  Dit raakt de essentie van hun bestaan: de continuïteit van het menselijke leven.

Dan verschijnt onverwacht een eenzame reiziger in het dorp. De vrouwen hebben onderling afgesproken deze man met elkaar te delen voor hun moederlijke gevoelens. De schrijfster, wier verloofde als gevolg van de revolutie is gedood, deelt als eerste van de vrouwen de nacht met deze man.

Poëtisch, subtiel en emotioneel beschrijft ze haar gevoelen in de nacht, maar… ze moet de belofte aan de anderen nakomen.